अनियंत्रितपणे सुरू असलेला मधुमेह(डायबेटीज) हे अकाली वृद्धत्वाचे प्रमुख कारण आहे. अभ्यासात असे आढळले आहे की मधुमेहामुळे पेशी आणि ऊती कालांतराने नष्ट होऊ शकतात, ज्यामुळे वृद्धत्वाची क्रिया वेगवान होऊ शकते.
इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ डायबेटिस, तिरुवनंतपुरमचे संचालक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी डॉ. पी. के. जब्बार यांच्या मते, मधुमेहामुळे शरीरात ऑक्सिडेटिव्ह नुकसान झाल्यामुळे अकाली वृद्धत्व येते. यापैकी बऱ्याच पेशी ऑक्सिजन-मुक्त रॅडिकल्सच्या संपर्कात येतात.
दिल्लीतील एम्सच्या एंडोक्रिनोलॉजी विभागाचे प्राध्यापक डॉ. राजेश खटगावत सांगतात की, रक्तातील साखरेची पातळी अनियंत्रित राहिल्यास शरीरातील प्रत्येक अवयवाला हानी पोहोचू शकते. शरीरातील पेशी चयापचय किंवा चयापचयसाठी ग्लूकोज वापरतात. परंतु जर ग्लूकोज रक्तातून प्रवास करत असेल आणि इन्सुलिन अकार्यक्षम असल्याने पेशी त्यांचा वापर करण्यास असमर्थ असतील तर यामुळे अकाली वृद्धत्व येऊ शकते,असे ते म्हणतात.
मधुमेह आणि वृद्धत्व
वृद्धत्व आणि मधुमेहामुळे समान अवयवांची कार्यात्मक कमतरता उद्भवू शकते जी सेल्युलर सेनेसेन्ससारख्या समांतर आण्विक यंत्रणेद्वारे चालविली जाते. याव्यतिरिक्त, वय, लठ्ठपणा आणि मधुमेहाच्या संदर्भात वेगवेगळ्या पेशींमध्ये सेनेसेंट पेशींची संख्या वाढते.
साखरेची पातळी नियंत्रणात ठेवल्यास या समस्येची पातळी कमी होऊ शकते, असे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. राजेश गाडगीळ म्हणतात की, योग्य नियंत्रण नसेल तर गुंतागुंत होऊ शकते. केवळ मधुमेहच नाही तर वृद्धत्वाची प्रक्रिया कमी करण्यासाठी किंवा अकाली वृद्धत्व रोखण्यासाठी रक्तदाब आणि कोलेस्ट्रॉल सारख्या परिस्थिती देखील नियंत्रणात आणणे आवश्यक आहे. रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रणात नसल्यास पॉलीयुरिया (जास्त लघवी), पॉलीडिप्सिया (जास्त तहान) आणि पॉलीफॅगिया (जास्त भूक) अशी लक्षणे जाणवू शकतात.
उच्च रक्तातील साखरेची पातळी आपल्याला वृद्ध वाटते का?
तज्ञांचे म्हणणे आहे की मधुमेह असलेल्या लोकांना वृद्ध वाटू शकते. मधुमेह असलेल्या लोकांच्या त्वचेचे अचानक वृद्धत्व होते कारण ऑक्सिडेटिव्ह ताणामुळे पेशी खराब होतात. पी. के. जब्बार यांनी सांगितले. मधुमेहामुळे न्यूरोलॉजिकल आणि मूत्रपिंडाच्या समस्या देखील उद्भवू शकतात. याचा परिणाम शेवटी आयुर्मानावर होईल.
जर तुम्हाला कमी वयात मधुमेह झाला तर याचा अर्थ असा होतो की तुम्हाला दीर्घकाळ त्याचा सामना करावा लागतो. दुर्दैवाने, मधुमेहावर नियंत्रण ठेवले नाही तर आरोग्याच्या इतर समस्या उद्भवू शकतात ज्यामुळे केवळ आयुर्मानच नाही तर उत्पादकतादेखील कमी होऊ शकते, असे डॉ. पी. के. जब्बार म्हणाले.
मधुमेहामुळे अकाली वृद्धत्व कसे टाळावे?
मधुमेह वाढल्याने वृद्धत्व तर होतेच, शिवाय शरीरातील सर्व अवयवांचे कार्यही बिघडते. राजेश गाडगावत यांनी सांगितले. “ज्या व्यक्तीने निरोगी जीवनशैली राखली आणि रक्तदाब सारख्या इतर सर्व घटकांना नियंत्रणात ठेवले, त्याला अकाली वृद्धत्वाबद्दल चिंता करण्याची आवश्यकता नाही.”
मधुमेहामुळे होणारी गुंतागुंत रोखण्यासाठी आणि व्यवस्थापित करण्यासाठी तज्ञ ांनी शिफारस केलेल्या काही गोष्टी खाली दिल्या आहेत.
- पौष्टिक पदार्थ खा
- मधुमेह नियंत्रणात असल्याची खात्री करा
- मानसिक आणि सामाजिक वातावरण चांगले करा
- डॉक्टरांच्या सूचनेनुसार औषधे घ्या
- दररोज व्यायाम करा.
- योगाभ्यास मधुमेहाची गुंतागुंत कमी करण्यास मदत करू शकतो
महत्त्वाचे मुद्दे
मधुमेह, विशेषत: अनियंत्रित मधुमेहामुळे अकाली वृद्धत्व येऊ शकते.
मधुमेहामुळे ऑक्सिडेटिव्ह तणावामुळे शरीराच्या पेशी आणि ऊतींचे जलद नुकसान होऊ शकते.
मधुमेहामुळे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि न्यूरोलॉजिकल आरोग्याच्या समस्या उद्भवू शकतात. हे एखाद्या व्यक्तीच्या आयुष्यावर परिणाम करू शकते.
अकाली वृद्धत्वासह मधुमेहाच्या गुंतागुंत टाळण्यासाठी कोलेस्ट्रॉल आणि रक्तदाब यासारख्या इतर घटकांची देखील तपासणी केली पाहिजे.
योग्य व्यायाम, संतुलित आहार आणि निरोगी जीवनशैली राखल्यास मधुमेहाच्या गुंतागुंतीवर प्रभावीपणे नियंत्रण मिळवता येते
